Ontdek de diverse motivatievormen: hoe mensen zich laten drijven

Soorten motivatie: willen of moeten

Om motivatie te categoriseren, kunnen we twee verschillende vormen onderscheiden:

1. Autonome motivatie: komt voort uit willen
2. Gecontroleerde motivatie: komt voort uit moeten

Autonome motivatie: willen

Deze vorm van motivatie komt vanuit de persoon zelf en is daarmee het meest duurzaam voor gedrag. Onder autonome motivatie vallen de volgende typen motivatie:

Intrinsieke motivatie: leuk

Je doet iets omdat je het leuk vindt, het geeft je plezier. Taken die je leuk vindt, gaan als vanzelf. Daar hoeft niemand je in aan te sporen.

Geïntegreerde motivatie: past bij waarden

Je doet iets niet omdat je het per se leuk vindt, maar omdat het past bij je waarden. Bijvoorbeeld: je ruimt de koffiebeker van je collega op, omdat je het belangrijk vindt dat de werkplek netjes is.

Geïdentificeerde motivatie: past bij persoonlijk doel

Ook hier doe je iets wat je niet leuk hoeft te vinden, maar omdat je een persoonlijk doel wilt halen. Bijvoorbeeld: Je bereidt je voor op een belangrijke presentatie om een belangrijke klant te winnen, maar moet hiervoor in het weekend reizen en bent hierdoor niet thuis bij het gezin.

Is iemand autonoom gemotiveerd, dan voelt dat als een vrije keuze en is het gedrag duurzaam. Willen mensen iets aan hun eigen gedrag veranderen? Dan houden ze dat vaak langer dan twee jaar vol als het een autonome vorm van motivatie is.

Gecontroleerde motivatie: moeten

Is iemand gecontroleerd gemotiveerd? Dan ervaart hij of zij geen vrije keuze. Dan houdt iemand zijn gedrag of taken maximaal zes maanden vol. Het put iemand uit.

Geïntrojecteerd: schuld of schaamte

Je doet iets omdat je je schaamt als je het niet doet of je voelt je schuldig. Bijvoorbeeld: overwerken omdat je je anders schuldig voelt dat je collega het zo druk heeft.

Externe motivatie: wortel en zweep

In dit geval voer je een taak uit vanwege de consequenties die eraan verbonden zijn, zoals beloningen of straffen. Bijvoorbeeld, je werkt nog harder omdat je dan een bonus krijgt, of je vult saaie rapporten in omdat je weet dat je anders je manager boos maakt.

Amotivatie: niets doen

Je doet helemaal niets als het moet van een ander én je ziet het nut er totaal niet van in.

Als manager stuur je aan op het verplichten van taken door middel van beloningen of straffen? Of heb je het gevoel dat iemand handelt uit schuld of schaamte? Het is dan een goed idee om een gesprek aan te gaan en te luisteren naar wat die persoon nodig heeft om zijn of haar werk op een vitale manier uit te voeren. Wat zijn iemands waarden?

Motivatievormen: een voorbeeld

Stel je voor dat je een werknemer genaamd Janneke hebt. In het verleden kreeg ze regelmatig te horen dat ze niet goed is in het schrijven van marketingteksten, hoewel dit wel tot haar taken behoort. Telkens weer levert ze de teksten te laat in, wat bij haar een groeiend gevoel van schuld en schaamte veroorzaakt. Ze heeft het idee dat ze jou als leidinggevende telkens weer teleurstelt. Janneke vertoont duidelijk gecontroleerde motivatie, waarbij ze uit schaamte haar taken uitvoert.

Stel je nu eens voor hoe de situatie er over enkele maanden uit zou zien als er niets verandert. Als leidinggevende wil je voorkomen dat de situatie verergert, maar hoe kun je dit doen? Blijf vooral lezen om erachter te komen!

Motivatievormen toepassen: ga in gesprek en luister

Als leidinggevende wil je het beste voor je werknemers, zodat ze vitaal hun werk kunnen doen. Hiervoor is het proactief in gesprek gaan met de desbetreffende deelnemer om de weerstand bij een specifieke taak weg te nemen de beste optie. Er zijn 3 verschillende manieren hoe je ervoor zorgt dat een werknemer sneller vanuit de autonome motivatie handelt, welke hieronder zijn beschreven:

Creëer een werkomgeving die autonomie ondersteunt.

Nodig Janneke uit voor een open gesprek waarin je vraagt waar ze behoefte aan heeft ten opzichte van het schrijven van een marketing post. Denk hierin proactief met haar mee, zodat je samen de omstandigheden creëert die voor haar werken.

Verbind de taak met de persoonlijke doelen en/of waarden van de werknemer.

Vraag aan Janneke welke taken haar energie geven, wat ze leuk vindt om op te pakken. Hier kan je vervolgens op doorvragen of er iets is in het schrijven van de teksten waar ze energie van krijgt. Ook hier kan het schrijven van de tekst wellicht niet leuk zijn, maar kan het doel achter de tekst haar wel doen opleven.

Geef constructieve feedback en erkenning.

Laat duidelijk aan Janneke blijken dat ze gewaardeerd wordt voor het werk dat ze levert en dat dit niet betekent dat je ontevreden over haar bent. Hierdoor behoud je een wederkerige relatie waar Janneke, jij en de organisatie van profiteert.

Door te luisteren, begrijpen en te ondersteunen, help je je medewerkers naar een meer autonome motivatie. Van ‘moetivatie’ naar motivatie!