Hoe kan ik als leidinggevende effectiever omgaan met emoties?

Ieder mens beschikt over vier energiebronnen, die bijdragen aan je vitaliteit: een fysieke, een emotionele, een mentale en een spirituele energiebron. In de blog Vitaal leiderschap: is jouw zaag nog scherp? heb ik ze alle vier kort toegelicht. In deze blog ga ik dieper in op onze emotionele energiebron en geef ik inzicht in wat ons vaak in de weg zit om die optimaal te benutten.

Drie misvattingen

Als trainer Vitaal Leiderschap kom ik drie misvattingen opvallend vaak tegen. Deze misvattingen zorgen ervoor dat we onze emotionele energiebron onvoldoende benutten. Want als we goed kunnen omgaan met onze eigen en andermans emoties, dan kost samenwerken minder energie. En dat is waardevol voor leiders, die vaak lange dagen maken en veel verantwoordelijkheid dragen. Bovendien zijn emotioneel intelligente leiders beter in staat empathisch te reageren op hun medewerkers. Dat maakt hen effectiever als leider. Maar waarom vinden veel leiders het lastig om gebruik te maken van hun emotionele energiebron? En ben je als mens in staat om je emotionele intelligentie te vergroten?

Ja! Dat kan. En het is gemakkelijker, dan je denkt. Dat begint met het (h)erkennen van drie veelvoorkomende misvattingen over emoties.

Misvatting 1: Een mens heeft positieve en negatieve emoties.

In de westerse samenleving maken we onderscheid tussen positieve en negatieve emoties. Blijdschap is een voorbeeld van een positieve emotie, boosheid en verdriet beoordelen we vaak als negatief. Terwijl alle emoties van belang zijn bij het maken van keuzes en het omgaan met situaties of mensen. Boosheid geeft je bijvoorbeeld kracht, energie en inspiratie om zaken anders aan te pakken. Dus waarom zouden we die emotie als negatief beoordelen?

Misvatting 2: ‘Negatieve’ emoties kunnen we beter wegdrukken.

Het ‘labelen’ van onze emoties bepaalt ook de manier waarop we omgaan met emoties. De in onze ogen negatieve emoties drukken we vaak weg. Dit kost ons nodeloos energie. Emotie kun je lezen als e-motion: energy in motion. Als je emoties wegdrukt, probeer je dus energie, die wil bewegen, op zijn plaats te houden.

Bovendien ontnemen we onszelf de kans om te leren omgaan met die emoties. En zo staan we zelf onze emotionele groei in de weg, omdat alle emoties ons iets vertellen over:

• Wie we zijn
• Wat we belangrijk vinden en
• Waarom we dat belangrijk vinden

Waarom roept een bepaalde omstandigheid of uitspraak van een collega boosheid op? Of waarom voelen we verdriet als een collega iets zegt, dat ons kwetst. Wat maakt dat een uitspraak ons kan kwetsen? Als we de tijd nemen om die emoties te voelen en te overdenken, dan leren we onszelf beter kennen en zijn we in staat om op een constructieve manier om te gaan met die emoties. Deze vaardigheid noemen we ook wel persoonlijk leiderschap.

Misvatting 3: Empathie heb je of je hebt het niet. Je kunt het niet leren.

Deze misvatting is hardnekkig en onterecht. We kunnen wel degelijk groeien in empathisch vermogen. Maar pas als je jouw eigen emoties goed kent, herken je emoties van anderen. En pas als je hebt geleerd hoe je zelf effectief kunt omgaan met je emoties, ben je in staat een empathisch en effectief gesprek te voeren met jouw medewerkers.

Trucs

Soms zie ik dat leidinggevenden gewoon trucs willen om beter te leren omgaan met emoties van anderen. Zij zien geen meerwaarde in het beter leren omgaan met de eigen emoties of hebben hier simpelweg geen zin in. Dat kan natuurlijk. Maar weet dat dit ten koste gaat van jouw voorbeeldfunctie als leidinggevende.

Emotionele intelligentie

Voor degenen die de uitdaging willen aangaan, heb ik een geruststellende mededeling. In tegenstelling tot je cognitieve intelligentie kun je snel en flink groeien in emotionele intelligentie. Dat begint met ‘zelf-gewaarzijn’, concludeert Daniel Goleman in zijn boek Het Nieuwe Leiderschap, emotionele intelligentie voor managers. Op basis van neurowetenschappelijk onderzoek concludeert psycholoog en Harvard-docent Goleman samen met Richard Boyatzis en Annie McKee dat emotionele intelligentie de meest primaire kwaliteit is van een goede leider. ‘Wij zijn ervan overtuigd dat deze primaire dimensie van het leiderschap, hoewel deze vaak onzichtbaar blijft of volstrekt geneerd wordt, bepaalt of alles wat een leider verder doet zo goed verloopt als zou kunnen. Dat is de reden waarom emotionele intelligentie – het intelligent met emoties omgaan – van zo’n groot belang is voor het succes van een leider (…)’.

‘Zelf-gewaarzijn’

Maar hoe kun je groeien in ‘zelf-gewaarzijn’ of zelfbewustzijn? Dat is afhankelijk van waar je staat in je leerproces. Sommige mensen hebben het nodig om iedere avond even af te sluiten met muziek of kijken bewust een bepaalde film, zodat hun emoties worden aangesproken. Als je de tijd neemt om de emoties te voelen en te overdenken, dan zal je merken dat je langzaamaan leert ‘in het moment’ te voelen wat een situatie of uitspraak met je doet. Geleidelijk aan merk je dat je steeds beter, bijvoorbeeld tijdens een vergadering, je emotie bespreekbaar kan maken.

Anderen zijn gebaat bij een training of cursus. Sommigen kiezen voor yoga of meditatie, gaan de natuur in of volgen een lichaamsgerichte therapie of coaching. En soms hebben leiders behoefte aan een groep, waarin ze samen leren praten over hun emoties. Als dat lukt in een groep gelijkgestemden, dan wordt het gemakkelijker om dit met je team ook te doen.