4x waarom spelen zo belangrijk is, óók voor volwassenen

Plezier als hoofddoel

Spelen ken je misschien vooral van vroeger. Maar wat houdt spelen precies in wanneer je volwassen bent? Bij spelen is plezier maken het hoofddoel. Je doet het dus omdat jij daar zin hebt. Er zijn wel spelregels en een einddoel, zoals het spel winnen, de bal hooghouden, of een (muziek)stuk foutloos opvoeren. Maar, bij spelen is de activiteit belangrijker dan het einddoel. Je kunt alleen of met meerdere mensen spelen. Spelen is vrijheid ervaren. Het is de ultieme vorm van autonomie. Alle dieren doen het, alleen de diersoort ‘homo sapiens’ lijkt het vanaf een bepaalde leeftijd een beetje te zijn verleerd…

In het dierenrijk wordt er tot hoge leeftijd gespeeld. Vaak is dit stoeien, maar het kan ook gaan om achterna rennen, verstoppen, of spelen met materialen. Hoewel het vrij nutteloos lijkt, heeft spelen wel degelijk meerdere belangrijke functies. De hoogste tijd dus, om hiervoor (meer) ruimte te maken in je eigen agenda én op de werkvloer. Onderstaand neem ik je mee in vier positieve effecten van spelen.

1. Ultieme autonomie

Autonoom zijn betekent dat je iets doet uit vrijwilligheid. Autonome motivatie betekent dat je iets doet omdat je het leuk, of belangrijk vindt. We doen de hele dag door dingen die we belangrijk vinden, maar wat doen we nog puur om het plezier ervan? Spelen kenmerkt zich door vrijwilligheid, omdat plezier maken het hoofddoel is, het mag wel, hoeft niet en je kunt stoppen wanneer je wilt. Daarmee draagt spelen bij aan één van de drie psychologische basisbehoeften en dus aan een vitaal en compleet leven.

2. Voordelen van positieve emoties

Spelen leidt tot plezier. Plezier is een emotie die, als hij gedeeld wordt, net als andere positieve emoties zorgt voor open staan, contact maken en sociale cohesie. Een ander voordeel van het regelmatig ervaren van positieve emoties zoals plezier, is veerkracht. Iedereen krijgt te maken met tegenslag, maar de mensen die regelmatig positieve emoties ervaren, veren veel sneller terug dan mensen die dat niet doen.

3. Training voor flexibiliteit

Daarnaast is spelen een training voor het dagelijks leven. Tijdens het spelen anticipeer je op onverwachte situaties. Je bent bezig met het oplossen van een puzzel, zowel mentaal als fysiek. Je speelt (snel) in op een veranderende omgeving, situatie, reactie van de ander of allemaal tegelijk.
Je leert bovendien incasseren. Verliezen voelt niet fijn, maar is niet daadwerkelijk bedreigend. Fouten maken en vallen ook niet. Je bent niet van suikergoed. Spelen is een manier om daarachter te komen.
Niet alleen daag je jezelf uit en ontwikkel je dan brein en lichaam, je stelt je zenuwstelsel ook gerust doordat je om kunt gaan met potentieel ‘bedreigende’ situaties.

4. Ontdekken en verkennen

Spelen helpt bij ontdekken. Ontdekken van nieuwe vaardigheden, nieuwe recepten, manieren om iets te doen, nieuwe situaties, wat je passie is, of op z’n minst waar je plezier uit haalt. Passie, of in elk geval plezier maken, is een essentieel onderdeel van een vitaal leven.

Wanneer mensen aangeven niet te weten wat ze leuk vinden om te doen, of wat hun passie is, dan blijkt spelen meestal geen onderdeel (meer) uit te maken van hun leven. De eerste stap is dan om iets meer rustmomenten op de dag in te plannen en vervolgens op zoek te gaan naar activiteiten waar men plezier uit haalt.

In sociaal opzicht kan spelen, bijvoorbeeld stoeien, helpen met het verkennen van je eigen en andermans grenzen.

Verwarring met spelen

Hoewel spelen ontspannend kan zijn, is het iets anders dan ontspannen, of kijken naar entertainment. Spelen is actief, participerend. Televisiekijken, naar de bioscoop gaan of een massage krijgen vallen dus niet onder spelen.

Hoewel ontspanning en entertainment leuk en belangrijk zijn, is het goed om ook het échte spelen een plaats in je leven te geven. Let dus op dat je spelen niet verward met:

• Hoe leuk je het ook vindt, zou je het ook doen als je in 7 van de 10 gevallen je doel niet bereikte? Bij spelen is het doel ondergeschikt en men blijft het spel spelen als men minimaal 3 van de 10x wint.
• Spelen met je kinderen. Dit kan zeker spelen zijn, maar check bij jezelf of je het niet toch vooral doet omdat je het belangrijk vindt voor je kind. Dat is absoluut belangrijk en waardevol. Maar kies daarnaast ook iets waar je echt zélf plezier uit haalt.
• Sporten/ bewegen (in bepaalde gevallen). Wandelen met de hond kan leuk en ook belangrijk zijn, maar het is geen spelen. Een potje voetbal of tennis kan spelen zijn, zolang het doel niet belangrijker wordt dan het spel zelf.

Voorwaarden spelen

Hoe kun je meer spelen?

Wil je meer gaan spelen, maar je weet niet zo goed hoe? Hierbij een aantal voorbeelden: sportieve spelvormen, bordspellen, puzzels, games, creatieve bezigheden, dingen zelf maken, muziek maken, dansen, toneel spelen, klimmen, skaten, vliegeren of surfen. Je kunt ook jezelf de volgende vragen stellen:

• Hoe speelde je als kind?
• Wat vond je leuk om te doen?
• Heb je ooit hobby’s gehad? Zo ja, welke?
• Als je meerdere dagen helemaal vrij hebt, wat wil je dan gaan doen/maken?

Deze tips gelden vooral voor het privéleven. Werken moet niet verward worden met spelen. Je kunt zeker plezier hebben in je werk, maar kenmerkend aan werk is dat het toch vooral gaat om het doel. Toch kun je spelen wel integreren in het bedrijf, bijvoorbeeld door spelen te faciliteren in de pauze. Loskomen van het werk is de functie van een pauze, en hoe gaat dat beter dan door te spelen? En je kunt mensen ook nog in beweging krijgen. Bewegen heeft -net als spelen- een positief effect op zowel het humeur, als de vitaliteit als de gezondheid van de medewerker.

Denk bijvoorbeeld aan een pingpongtafel, volleybalnet en -bal, waterballonnen (zomer) of een eenvoudige voet- of basketbal. Wanneer je zorgt dat er spelvormen beschikbaar zijn en deelname geheel vrijblijvend is, dan kan deze kleine moeite zomaar wat van alle bovengenoemde positieve effecten op de werkvloer teweegbrengen.