Het belang van focus op psychologische basisbehoeften in coronatijd

Focus op psychologische basisbehoeften

Om te presteren heb je focus en wilskracht nodig. Bij negatieve stress is het moeilijker om te presteren, omdat de focus (en wilskracht) vermindert. Negatieve stress ontstaat door verschillende factoren:

• Verlies van overzicht (bijvoorbeeld door te veel taken en abrupte veranderingen)
• Verlies van controle (bijvoorbeeld door te hoge verwachtingen/moeizame communicatie)
• Beperkingen in psychologische basisbehoeften (Autonomie, Binding, Competentie)
• Beperkingen in fysieke basisbehoeften (in de praktijk vooral Bewegen, Slaap, Natuur)

Door de coronamaatregelen ervaart vrijwel iedereen momenteel een beperking in de psychologische basisbehoeften Autonomie (het gevoel van (keuze)vrijheid) en sociale verbondenheid (Binding). In hoeverre dit impact heeft op stressniveau en focus, is afhankelijk van de mate waarin aan deze basisbehoeften werd voldaan vóór de coronamaatregelen. Het is dus belangrijk om hier als werkgever rekening mee te houden.

Hoeveel verbinding ervaren jouw medewerkers?

Tot op zekere hoogte kun je als leidinggevende je medewerkers ondersteunen in hun gevoel van autonomie. Bijvoorbeeld door ze mee te laten denken over oplossingen, echt naar ze te luisteren en gelijkwaardige gesprekken aan te gaan. Maar vooral ook op het aspect van sociale verbondenheid kun je als leidinggevende positieve invloed uitoefenen. Bijvoorbeeld door medewerkers zoveel mogelijk te betrekken bij de uitdagingen en veranderingen waar het bedrijf momenteel mee te maken heeft. En door soms ook kwetsbaar te durven zijn, want dat is noodzakelijk voor echte connectie. Om deze periode succesvol te overbruggen, zijn samenwerking en vertrouwen op dit moment belangrijker dan ooit. Samenwerking en vertrouwen op basis van wederzijds respect.

Wederzijds vertrouwen en respect

Wanneer medewerkers opeens thuis moeten werken, word je als leidinggevende genadeloos met je neus op de feiten gedrukt: was jouw leiderschap de afgelopen jaren vitaal? En dus gebaseerd op wederzijds respect en vertrouwen? Of was het gebaseerd op controle? Heeft de medewerker zich gewaardeerd gevoeld? Was dit genoeg om ook thuis intrinsiek gemotiveerd aan de slag te gaan?

Het effect van competentie op vitaliteit

Leidinggeven op basis van controle wordt in een thuiswerksituatie lastig, maar het is zelden te laat om te werken aan vertrouwen en respect. Hoe doe je dat? Natuurlijk door het goede gesprek aan te gaan, maar ook met behulp van de derde psychologische basisbehoefte ‘Competentie’. Competentie is het vermogen om een taak met de juiste kennis en vaardigheden te verrichten. Deze basisbehoefte heeft pas een positief effect op onze vitaliteit als het erkend wordt. Dat wil zeggen: voelen mensen zich gewaardeerd en gerespecteerd voor wat ze doen?

Omdat de andere twee psychologische basisbehoeften onder druk staan, komt op deze derde een bijzondere focus te liggen. De nadelige effecten van de beperking op één of meer van de psychologische basisbehoeften kan namelijk verminderd worden, door de basisbehoefte(n) die niet onder druk staan te versterken. Ze kunnen elkaar dus compenseren. Het advies is daarom om te werken aan ‘Competentie’ en ‘Respect’. Enkele praktische voorbeelden van hoe je dit doet:

• Voer gelijkwaardige gesprekken: ieder heeft zijn eigen expertise en kwaliteiten. Erken die en zet ze actief in.
• Manage de verwachtingen over en weer.
• Bespreek de haalbaarheid: leg de lat niet te hoog en ook zeker niet te laag.
• Gebruik tests om sterke eigenschappen van medewerkers te achterhalen. Er zijn verschillende tests. Bijvoorbeeld deze van Via Character. Hierbij worden praktische tips gegeven om de persoonlijk sterke eigenschappen ook proactief in te zetten.
• Achterhaal competenties met twee vragen:
  1. Waar complimenteren mensen je mee?
  2. Wat vind jij makkelijk, wat andere mensen moeilijk vinden?
     Bekijk vervolgens samen of deze competenties nu extra ingezet kunnen worden.
• Complimenteer en spreek je dankbaarheid uit voor wat mensen doen. Doe het alleen als het gemeend is, maar doe het regelmatig.

Complimenteren kun je leren. Dankbaarheid kun je ontwikkelen. Oefen ermee. Het kan in potentie elk contact verbeteren. Gebruik deze tijd om te investeren in de samenwerking met en het vertrouwen van je medewerkers. Zo kan je de uitdagingen van de huidige situatie omdraaien in kansen die de prestatie en vitaliteit van je medewerkers versterken.