Onregelmatig werken: zo ondersteun je medewerkers

De biologische klok

Onregelmatig werken heeft invloed op onze vitaliteit. Maar waardoor komt dit precies? Twee woorden: biologische klok. Onze biologische klok kun je zien als een interne gids die het ritme in je lichaam bepaalt. Het gebied van de biologische klok bevindt zich net boven je oogzenuw en is nog geen vierkante millimeter groot. Toch heeft dit minuscule stukje een heel belangrijke functie. Het stuurt namelijk een aantal belangrijke lichaamsprocessen aan, zoals het waak-slaapritme, de spijsvertering, je bloedsomloop en bloeddruk, het immuunsysteem, de lichaamstemperatuur en je emoties. Welke invloed heeft onregelmatig werken dan precies op deze processen?

Verstoring van lichaamsprocessen

Wanneer je onregelmatig werkt verstoor je het waak-slaapritme. Hierdoor tracht de biologische klok zich aan te passen aan dat ritme. Maar dat lukt vaak niet volledig. Het gevolg? De genoemde lichaamsprocessen kunnen verstoord worden. Dit kan   leiden tot een minder kwalitatieve slaap. Met als gevolg een grotere kans op overgewicht, omdat de medewerker op verkeerde momenten de verkeerde voedingstoffen eet. Dit zijn redelijk bekende korte termijn effecten van onregelmatig werken. Maar wat doet dit op de lange termijn met medewerkers?

Lange termijn effect

Een slechtere slaapkwaliteit en overgewicht vergroten op latere leeftijd de kans op hart- en vaatziekten. Daarnaast kan er DNA-schade ontstaan waardoor een grotere kans op kanker ontstaat. Mensen die werken in onregelmatige diensten in combinatie met nachtdiensten blijken, naast de vergrote kans op geestelijke en lichamelijke gevolgen, ook korter te leven. Het moge duidelijk zijn: de gevolgen van onregelmatig werken zijn evident en ongunstig.

Dit kun je doen

Waar valt dan de winst te behalen? Zijn er stappen te nemen, die iemand kan zetten om de verstoring van de werking van de biologische klok tegen te gaan? Ja die zijn er. Hierin neem ik je onderstaand mee. Let wel: het probleem van werken in onregelmatigheid wordt hiermee niet opgelost.

1.     Ga in gesprek met medewerkers

Ga in gesprek met de medewerker. Is er een verbetering aan te brengen in de roostering? Houd er bijvoorbeeld rekening mee of deze persoon een avond- of ochtendmens is. Is er daarnaast een mogelijkheid om medewerkers te faciliteren in een korte of lange powernap?

2.     Regelmaat, ritme en routine

Meerdere dezelfde diensten achter elkaar werken helpt de biologische klok te schakelen. Hierin geldt dat elk beetje regelmaat is meegenomen. Houd hier als organisatie rekening mee bij de roostering. Is het mogelijk om medewerkers meerdere dagen een soortgelijke dienst te laten draaien? Informeer medewerkers daarnaast over het belang van regelmaat, ritme en routine. Geef hen tips hoe ze dit in hun onregelmatige werkschema kunnen verwerken. Denk aan tips als:

• Probeer op vrije dagen zo spoedig mogelijk weer in het normale dag- en nachtritme te komen.
• Het kan helpen om een vaste routine aan te houden voor het slapen gaan. Je hersenen herkennen op een gegeven moment de routines en zorgen ervoor dat je beter in slaap valt. Denk aan een half uur voor het slapen gaan je tanden poetsen en nog even een half uur een boek lezen voordat je de lamp uit doet om te gaan slapen.

3.     Voeding

Daarnaast loont het om medewerkers te informeren over een juist eetritme. Een zware maaltijd voor het slapen gaan kan beter vervangen worden door een lichte maaltijd, anders word je wakker van een hongergevoel. Eet producten met voldoende eiwitten, volkoren granen, onverzadigde vetten, groenten en fruit. In deze producten zitten veel B-vitamines en ze bevorderen de aanmaak van melatonine: het slaaphormoon!

4.     Bewegen

Tot slot: stimuleer medewerkers om meer te bewegen. Denk hierbij aan wandelen of fietsen, het liefst in de natuur. Dit zorgt voor neuroplasticiteit in de hersenen. Wat betekent dat je in staat bent om nieuwe verbindingen aan te leggen. En dit zorgt weer voor meer positiviteit, focus en wilskracht.

Wij helpen je graag om medewerkers handvatten te geven bij onregelmatig werken. Daarom ontwikkelden wij een handig tipboekje om te delen met je medewerkers.